Khaw-tui khaw-k'aa ah mong (world wildlife day).

Tuh-ngoi March k'cha a k'thum k'hngüp (3) cuh United Nations (UN) ng'bum no World Wildlife Day (WWD) ci nehpyein ah khaw m'dek pum ung om ca (wild animals and plants) a hngu-k'ghüng gui ni, shing ghüng go-pai gui m'htei-m'hta neh bi loh tot loh vai ah k'hngüp a khät ah kyak ci.

Shing-ghüng go-pai gui lah a hngün k'ghüng gui m'htei nak vai ah k'hngüp (World Wildlife Day)-(WWD) cuh 2013 kum, December k'cha (20) k'hngüp ung (UN's General Assembly) no tün pong neh tah a kum tä hleih March k'cha (3) k'hngüp ung bi hti vai ah leng neh a bi lo ah kyak ci.

UN ng'bum no (680) vei nak a mi ng'bum ng'bäi nak ung khaw tui khaw k'aa, khaw m'dek k'pei ng'leng lah k'chang gui ah gün phon nak vai ah phäh ah March k'cha (3) k'hngüp (world wildlife day) cuh bi loh vai ah a täng pang ah kyak ci.

1973 kum, March k'cha (3) k'hngüp ung UN ng'bum no täng pang neh (A Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Flora and Fauna) a mi bi loh cun phih (historic day) ah kyak ci ciah pyei ci gui ah kyak ci.

Khaw m'dek pum ung k'chang gui (200) lah (300) million nah ng'lak vai hlok cuh bung-hngu lah bung-hngu ah pei ah ng'et ca khaw gui (forests) ung ah om ci gui ah kyak ci ciah UN website no shui shem hngu-hmat neh a pyein k'hlak nak om ca kyak ci.

Khaw m'dek k'pei ng'leng m'hte m'hta bi loh vai cuh (Ecoshstem) mik mi k'chang gui ah mi ghün om nak vai ah phäh ah a kya ah hlü ca a mong ah kyak ci ciah a mi hnguh hmat nak gui cuh om ca kyak ci.

I ah kya hleih ci ung, mik mi k'chang gui no mi tung-mang, mi ei awk, mi om ih nak gui ni, shei-lung-shei-tui (medicine) gui lah a mü-hngün khaw-hngoi mi tung-mang gui ah hlü ci gui cuh shing-ghüng go-pai, a hngun k'ghüng gui ung ka no mi gah ca kyak ci .

A cun ah kya hleih, a i mäh ah k'chang gui ah om nak hlüng-tai bä-ng'mang neh a kya ung phih mik mi k'chang gui lah (forest) cuh m'khaw m'cha neh kä gah vai ah ng'ching-khong neh, ng'hlak neh mi om ca kya ci.

Khaw m'dek k'khan pum ung om ca (wild fauna and flora species) ciah shing-ghü go-pai lah a hngun-k'ghüng gui ung ka (8400) vai cuh cin hing ca kya lok ca kya neh ((30000) ghep loh ca hing-ghü go-pai lah a hngun-k'ghüng gui cuh phih ng'ä-ng'cä nak vai ah kyak ci ciah (the International Union for Conservation of Nature's (IUCN) ) no a hnguh hmat nak om ca kyak ci.

Million tumat vai hlok  lok ca (species) gui cun phih cin neh maih hing ci ciah a mi hnguh hmat nak gui om ca kyak ci.

"Wildlife lah biodiversity-based resources) ung ka no ei awk vai ni, pyu-im nak vai ni, hlui-hlak vai gui ni, a hei hei tung mang vai gui lah (medicine) gui cuh na pe gui ca kya neh a shin ah (nature) ung ka no k'chang gui van ah ghün om nak vai lah hlum-lei awng-pan nak (economic) vai gui cuh na pe gui ci ciah wildlife Day webside no pyein ca kyak ci.

A ucn ah kya hleih shing-ghü go-pai lah a hngun-k'ghüng gui, khaw m'dek k'pei ng'leng (environment) cuh mi ghuin m'htei vai hlü ci ciah pyain ci gui ah kyak ci.

UN ng'bum ( UN Sustainable Development) no phih shing-ghü go-pai lah a hngun-k'ghüng gui, khaw m'dek k'pei ng'leng (environment) cuh mi ghuin m'htei vai ah phäh ah "Goals 1 (No Poverty), Goal 2 (Zero Hunger), Goal 12 (Ensure sustainable consumption and production patterns), Goal 13 (Climate Action), Goal 14 (Life Below Water ) and Goal 15 (Life on Land)" ciah bü-ceng neh bi loh ca kyak ci.

Catholic a htin-taw no phih (Catholic Social Teaching) ung ah (Care for Creation and Stewardship of the Earth) ciah k"khanpughi no a tüi-pyan gui ah  shing-ghü go-pai lah a hngun-k'ghüng gui, khaw m'dek k'pei ng'leng (environment) m'htei m'hta vai ah m'thei m'thang neh bi loh ca kyak ci.

A cun ah kya hleih a htin-taw no phih mi om nak ah mi khaw m'dek cuh a van no vuin-vai neh mi m'htei vai mong thä-hla neh bi loh ci ciah Papashnagpughang Francis no phih na m'thein gui ca kyak ci.

https://bit.ly/349DFLv

Add new comment

9 + 4 =